Ebeveynler İçin Çocuklara Sınır Koyma

Pazar, 01 Aralık 2024

Sınır Koyma Nedir?

Ebeveynlerin bir kural ve beklentiyi öğretebilme için çocuğun kendisini emniyette hissederek hareket edebileceği alanı belirleyen yardımcı ve yol gösterici işaretleri çocuğa sunmasına sınır koyma denir.

Çocuklar Neden Sınırlara İhtiyaç Duyar?

• Çocuklar belirgin sınırlar içerisinde dünyalarını sınama ve keşfetme ihtiyacı duyarlar.
• Yaşadıkları ortamın kurallarını anlamak isterler.
• Ebeveynlerinin kendilerinden beklentilerinin ne olduğunu bilmek isterler.
• Kontrolün kimde olduğunu, kuralları ne kadar esnetebileceğini öğrenmek isterler.
• Çocuğun yetişkinlikte kendi sınırlarını koruyabilmesi ve başkalarının sınırlarına saygı duyabilmesi için çocukken sınırlarını öğretmek gereklidir.
• Belirlenen sınırlar, esnek ama gevşek olmayan; belirli ama tartışılamaz olmayan; tutarlı ama gerektiğinde değişebilir; zorlayacak ama incitmeyecek ve örselemeyecek nitelikte olmalıdır.

Çocuğa Sınır Koymanın Faydaları Nelerdir?

• Sınırlar çocuğa güvende olduğunu hissettirir.
• Sınırlar çocuğun sosyal becerilerini ve uyumunu artırır.
• Sınırlar çocuğun sorumluluk duygusunu geliştirir.
• Sınırlar aile ilişkilerini iyileştirir.

Sınırlar, Kurallar Nasıl Koyulmalıdır?

Sıcak, şeffaf, ilgili ve tutarlı bir anne babanın varlığı, en önemli şartlardan biridir. Çocukların, kabul gördükleri, sevildikleri ortamda kuralları kabul etmeleri kolaylaşır. Sınırlar bebeklikten itibaren konmalı ve yaş ilerledikçe yeniden düzenlenmelidir.

Sınırlara uymanın önemi çocuklara net ifade edilmelidir. Sınırlar gerektiğinde değişebilir ve esnek olmalıdır. Amaca yönelik sınırlar konmalıdır.

Sınır koyacağım diye her şeye “hayır” dememek gerekir. Çizilen sınırlar tutarlı uygulanmalıdır. Sınırların çiğnenebilir olduğunu öğrenen çocuğun her ortamda sınırları zorlaması kaçınılmazdır.

Çocuğa neyi yapamayacağı açıklanırken buna karşılık neleri yapabileceği de belirtilmelidir.

Sınırları belirlerken çocukları da işin içine katmak durumu sahiplenmelerini sağlar. Sınırı/kuralı koyanın “baba” olduğu mesajı verilmemelidir.

Sınır Koyarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Sınırları belirgin bir şekilde çizin.
• Kuralların az ve öz olmasına özen gösterin.
• Bir kural koymadan önce koyulan kuralların gerekliliğini sorgulayın.
• Kurallar açık ve anlaşılır olsun.
• Kuralları uygularken net ve kararlı olun.
• Kuralların ihlal edilmesi durumunda olası sonuçları çocuğunuzla paylaşın.
• Çocuğunuzla güç savaşına girmekten kaçının.
• Unutulmamalıdır ki çocuklara “çok rahat” bir hayat sunmak, onlara uzun vadede “yarar” sağlamak değil, “zarar” vermektir.

''Dengeli bir özgürlük ve kontrol sağlayan sınırlar, sağlıklı bir gelişme için en iyi ortamı yaratır.''
- Robert J. Mackenzie

Sınır Koyma Önerileri

• İyi örnek olun. Eğer çocuğunuzun problem çözmek için şiddete başvurmasını istemiyorsanız siz de şiddete başvurmayınız.
• Aile kuralları oluşturulurken çocuk da katılırsa onları daha dikkatle uygulayacaktır.
• Sınırları çizin; ama çok sayıda kural koymayınız. Bir kural koymadan önce kendinize şunları sorun:
  • Bu gerekli mi?
  • Bu kural çocuğun sağlığını ve güvenliğini sağlıyor mu?
  • Başkalarının haklarını ve mallarını gözetiyor mu?
• Kurallar basit ve anlaşılır olmalıdır. Unutmayın, her çocuk farklıdır. Onların kendilerini kontrol etme becerilerini geliştirmelerine izin verin.
• Küçük çocuklar her zaman kurallara tamamen uyacak beceriyi gösteremeyebilirler. Örneğin, yemekten önce kurabiye yemesine izin verilmeyen çocuğunuz direnirse kurabiye kavanozunu göz önünden kaldırarak, ona sizce uygun başka bir yiyecek teklif edin.
• Çocuğunuzun, siz ve başkalarını rahatsız eden davranışları olursa hemen söyleyin. Problemleri biriktirmeyin.
• Ailenin diğer bireyleriyle de disiplin kuralları konusunda hemfikir olun.
• Çocuklarınızın iyi davranışlarını, başarılarını övün, takdir edin.
• Çocuğunuzla güç savaşına girmekten kaçının. Bağımsızlık duygusunu ve sorumluluk almasını destekleyin.
• Onları ne kadar çok sevdiğinizi söyleyin. Uygun davranmadıklarında çocuğunuzu değil, sadece o davranışı sevmediğinizi açıkça belirtin ki sevginizden şüphe duymasın.

• Sofraya gelmesi için 5 kez O’na seslenmek yerine, birlikte yemek yemeyi neden önemsediğinizi belirtip 2. hatırlatma sonrası hala gelmiyorsa sofrayı kaldırmak daha net bir mesaj olacaktır.
• Kaybettiği ya da zarar verdiği bir eşyasının yenisi hemen yerine gelen çocuğun, bir arkadaşının eşyasına zarar verdiğinde aldığı tepkiye şaşırması çok doğaldır.
• Sınırların çok katı, tartışılamaz ve değiştirilemez olduğu ailelerde de sıkıntı yaşanır. Sürekli “şu saatte yatacaksın, şuraya gidemezsin, bunu yapamazsın” yönergelerini duymaya alışan çocuk iki türlü davranış sergiler ya her şeye boyun eğer ya da isyankâr olur. Bunun yerine gerekçelerini açıklayarak yapabileceklerini ve yapamayacaklarını dile getirmek, yeri geldiğinde de esneklik yaratmak uygun olacaktır.
• Çocukların uygun yaşam becerileri geliştirebilmeleri ve sorumluluk sahibi olabilmeleri için; açık, dengeli, tutarlı ve net kurallara ihtiyaçları vardır.